انواع میلگرد
میلگردها را میتوان براساس چندین دستهبندی مختلف تعریف کرد که شامل نوع مواد سازنده، الگوی سطح، کاربرد و فرایند تولید آنهاست. در ادامه، به این دستهبندیها به تفصیل میپردازیم:
براساس نوع مواد سازنده
میلگردها براساس نوع مواد سازنده به چندین دسته تقسیم میشوند:
- میلگرد فولادی کربنی: این نوع میلگرد متداولترین نوع است که از فولاد کربنی ساخته شده و بهدلیل مقاومت بالا در برابر کشش و قیمت مناسب، در ساختوساز بهطور گستردهای استفاده میشود.
- میلگرد گالوانیزه: این نوع میلگرد دارای پوشش گالوانیزه است که مقاومت خوبی در برابر خوردگی دارد و برای محیطهای مرطوب مناسبتر است.
- میلگرد استنلس استیل: میلگردهای استنلس استیل دارای مقاومت بالایی در برابر خوردگی هستند و در پروژههای خاصی که نیاز به مقاومت بالا در برابر رطوبت دارند، استفاده میشوند.
- میلگرد فایبرگلاس: از مواد پلیمری و الیاف فایبرگلاس ساخته میشود و وزن کمتری نسبت به میلگردهای فولادی دارد. این نوع میلگرد برای محیطهای خاص و کاربردهایی با نیاز به مقاومت در برابر الکتریسیته یا مغناطیس مناسب است.
براساس شکل ظاهری
میلگردهای فولادی براساس الگوی سطح و شکل ظاهری، به دو نوع آجدار و ساده تقسیم و در دو حالت کلاف و شاخهای تولید میشوند. میلگردهای شاخهای معمولاً در طولهای ۶ و ۱۲ متری و در انواع ساده و آجدار تولید میشوند و بهدلیل شکل ثابت خود برای استفاده در سازههای مقاوم مناسب هستند. میلگردهای کلافی نیز در نوع ساده و آجدار موجودند و بهدلیل انعطاف بیشتر، در پروژههایی که نیاز به فرمدهی دارند کاربرد دارند. این تفاوتها، کاربرد، نگهداری و توزیع میلگردهای شاخهای و کلافی را از هم متمایز میسازد. تفاوت میلگرد آج دار و ساده به شرح زیر است:
- میلگرد ساده: دارای سطحی صاف و بدون آج است که عموماً در کاربردهای صنعتی یا سازههایی که نیاز به خاصیت کششی بالایی ندارند، به کار میرود.
- میلگرد آجدار: دارای آجهای مختلف بر روی سطح است که به چسبندگی بهتر بتن کمک میکند. این نوع میلگرد در ساختمانهای بتنی و مقاومسازی سازهها کاربرد دارد و به انواع مختلف آجدار مارپیچی، آجدار جناقی و آج دار مرکب تقسیم میشود.
براساس فرایند تولید
فرایند تولید میلگرد به چهار روش اصلی نورد گرم، نورد سرد، میکروآلیاژی و ترمکس تقسیم میشود. هریک از این روشها، ویژگیها و مزایای متفاوتی برای میلگردهای تولیدشده ارائه میدهند:
- نورد گرم: در این روش، شمش فولادی تا دمای بالا حرارت داده شده و سپس با عبور از غلتکها بهصورت میلگرد شکلدهی میشود. این روش بهدلیل حرارت بالایی که در آن استفاده میشود، میلگردهای مقاوم و شکلپذیری تولید میکند. میلگردهای تولیدشده با این روش، استحکام بالا و مقاومت بهتری در برابر تغییرات دمایی دارند.
- نورد سرد: این فرایند بر روی میلگردهایی که در دمای پایین تولید شدهاند، انجام میشود. میلگردها در این روش به دمایی کمتر از دمای تبلور مجدد فولاد سرد میشوند و سپس تغییر شکل مییابند. محصول نهایی معمولاً سختتر و مقاومتر از میلگرد نورد گرم است و بهدلیل تحمل بار بهتر، در ساختارهای دقیق و حساستر استفاده میشود.
- فرایند میکروآلیاژی: در این روش، افزودن عناصر آلیاژی مانند نیوبیم، وانادیوم و تیتانیوم به فولاد، خواص مکانیکی میلگرد را بهبود میدهد. این عناصر به شکلپذیری، استحکام و مقاومت میلگرد کمک میکنند و آن را برای استفاده در سازههایی با نیازهای خاص به مقاومت بیشتر مناسب میسازند.
- ترمکس (Thermex): روش ترمکس، نوعی فرایند حرارتی است که میلگردها را پس از تولید بهسرعت سرد میکند. در این روش، ابتدا میلگرد داغ از آب عبور داده شده و سپس بهتدریج در هوای آزاد سرد میشود. این سرد شدن سریع، منجر به تشکیل لایهی سخت در سطح میلگرد میشود، درحالیکه مغز آن همچنان شکلپذیر باقی میماند. میلگردهای ترمکس بهدلیل ترکیب استحکام سطحی و انعطافپذیری داخلی، برای سازههای بزرگ و مقاوم استفاده میشود.
براساس استاندارد
دستهبندی میلگرد براساس استاندارد معمولاً با توجه به خواص فیزیکی و مکانیکی میلگردها صورت میگیرد. براساس استاندارد روسی میلگردهای تولیدشده در ایران به چهار دستهی A1، A2، A3 و A4 تقسیمبندی میشوند که هریک کاربردهای متفاوتی در سازههای ساختمانی دارند:
- میلگرد A1 (نرم بدون آج): میلگردهای A1 که در اصطلاح «میلگردهای ساده» نامیده میشوند، هیچ نوع آجی روی سطح خود نداشته و انعطافپذیری بالایی دارند. این نوع میلگرد با مقاومت تسلیم ۲۴۰۰ و مقاومت کششی ۳۶۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع، در پروژههایی که به انعطافپذیری نیاز دارند، مثل خاموتبندی، به کار میروند.
- میلگرد A2 (نیمهسخت با آج ساده): این نوع میلگرد دارای آجهای طولی و مارپیچ ساده بوده و در دستهی نیمهسخت قرار دارد. میلگردهای A2 مقاومت تسلیمی معادل ۳۴۰۰ و مقاومت کششی ۵۰۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع دارند. این میلگرد برای کاربردهایی که نیاز به مقاومت متوسط دارند، مثل تیرچهسازی و سازههای نیمهسنگین مناسب است.
- میلگرد A3 (سخت با آج پیچیده): میلگردهای A3 با آجهای جناقی یا هشتیشکل شناخته میشوند و نسبت به نوع A1 و A2 مقاومت بالاتری دارند. این نوع میلگرد دارای مقاومت تسلیمی ۴۰۰۰ و مقاومت کششی ۶۰۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است و معمولاً در ساخت بخشهای اصلی سازه مثل ستونها و تیرها به کار میرود؛ جاییکه مقاومت بالا در برابر بارهای سنگین ضروری است.
- میلگرد A4 (بسیار سخت با آج مرکب): این نوع میلگرد دارای آجهای مرکب و پیچیده است و بیشترین مقاومت را در بین چهار دسته دارد. میلگردهای A4، با مقاومت تسلیمی ۵۲۰۰ و مقاومت کششی ۷۲۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع، برای سازههای سنگین و پروژههای زیرساختی بزرگ مانند پلها و سدها بسیار مناسبند.
بر اساس سایز
میلگردها در اندازههای مختلفی تولید میشوند که معمولاً براساس قطر میلگرد (بر حسب میلیمتر) آنها را طبقهبندی میکنند. رایجترین سایزهای میلگرد شامل قطرهای 8، 10، 12، 14، 16، 18، 20، 25، 32 و 40 میلیمتر است. بهکارگیری این اندازهها به نوع سازه و نیازهای پروژه بستگی دارد. بهطور مثال، سایزهای کوچکتر در ساختوسازهای سبک و سایزهای بزرگتر برای سازههای سنگین به کار میروند.