خاورمیانه با برخورداری از منابع گسترده خورشید و باد، ظرفیت کمنظیری برای تولید هیدروژن سبز و برق ارزانقیمت دارد؛ مزیتی که این منطقه را به کاندیدای طبیعی برای توسعهی فولاد سبز تبدیل میکند. طرحهای هیدروژنی بزرگ میتوانند ستون اصلی زنجیرهٔ تأمین فولاد کمکربن باشند و کشورهای پیشرو منطقه در حال پیریزی زیرساختهای لازم هستند تا ابتدا ظرفیت تولید هیدروژن را گسترش دهند و سپس کارخانههای فولاد مبتنی بر انرژی پاک را راهاندازی کنند.
امارات؛ پایلوت عملیاتی هیدروژن در Emirates Steel
شرکت Emirates Steel در ابوظبی همراه با Masdar نخستین پایلوت فولاد هیدروژنی منطقه را راهاندازی کرده است. این طرح با فرایند DRI-EAF (احیای مستقیم با هیدروژن و کوره قوس الکتریکی) توانسته نمونههای میلگرد کمکربن تولید کند که حتی در پروژههای «خالص صفر» داخلی بهکار رفتهاند. تجربهی عملی این شرکت، امارات را به یکی از معدود تولیدکنندگان واقعی فولاد سبز خاورمیانه تبدیل کرده است.
عمان؛ پروژه فولاد سبز Meranti و HBI
در منطقهٔ ویژهٔ اقتصادی Duqm، شرکت Meranti Green Steel در حال سرمایهگذاری مستقیم خارجی برای واحدهای تولید آهن اسفنجی و HBI است. مسیر فنی شامل استفاده از گاز طبیعی در فاز نخست و گذار تدریجی به هیدروژن سبز است تا طی چند سال سهم هیدروژن در احیای مستقیم افزایش یابد. این پروژه عمان را به یکی از بازیگران نوظهور فولاد سبز منطقه بدل میکند.
عربستان؛ زیرساخت هیدروژن و پروژه فولاد سبز
عربستان سعودی با طرحهای عظیم NEOM و Oxagon، یکی از بزرگترین مراکز هیدروژن و انرژی تجدیدپذیر جهان را میسازد؛ زیرساختی که میتواند صنایع سنگین از جمله فولاد را در آینده تغذیه کند. همزمان، پروژه Green Steel Arabia به رهبری گروه Essar در شهر صنعتی رأسالخیر با هدف ایجاد نخستین مجتمع فولاد «H2-ready» منطقه پیش میرود. این مجتمع چند میلیارد دلاری بر پایهٔ احیای مستقیم سنگآهن و کورهٔ قوس الکتریکی بنا شده و از ابتدا برای گذار از گاز طبیعی به هیدروژن طراحی شده است.
قطر؛ سرمایهگذاری در زنجیره هیدروژن
قطر تمرکز استراتژیک خود را بر توسعهٔ تولید و صادرات هیدروژن و آمونیاک سبز گذاشته است تا هم نیاز داخلی صنایع انرژیبر، از جمله فولاد، را پاسخ دهد و هم به تأمین خوراک پاک برای بازارهای بینالمللی بپردازد. اگرچه هنوز پروژهٔ فولاد هیدروژنی در مقیاس صنعتی راهاندازی نشده، اما این کشور به دلیل منابع گازی غنی و سرمایهگذاری وسیع، بازیگری کلیدی در پشتیبانی از تولید فولاد سبز منطقه محسوب میشود.
فولاد سبز در ایران
ایران بهواسطهی زیرساخت گسترده DRI و دسترسی به گاز طبیعی، بستر اولیهٔ مناسبی برای فولاد کمکربن دارد. شرکتهاو مجتمعهای بزرگ معدنی-فولادی در حال توسعه ظرفیت HBI و بهینهسازی مصرف انرژی هستند. با این حال، گذار کامل به تولید فولاد مبتنی بر هیدروژن سبز در گرو گسترش برق تجدیدپذیر، کاهش هزینهٔ تولید هیدروژن و سیاستهای حمایتی شفاف است.
دیگر کشورهای منطقه و چشمانداز آینده
در کویت، بحرین و بخشهایی از مصر و ترکیه مطالعات امکانسنجی و طرحهای آزمایشی در جریان است. مصر با توسعه انرژی خورشیدی و ترکیه با گسترش کورههای قوس الکتریکی و نیروگاههای خورشیدی صنعتی میتوانند به حلقههای مکمل زنجیره فولاد سبز خاورمیانه بدل شوند. در حال حاضر سهم فولاد سبز از تولید کل منطقه اندک است، اما سرعت سرمایهگذاریهای هیدروژنی و انرژی پاک چشمانداز روشنی را ترسیم میکند.
برای آشنایی بیشتر با فولاد سبز و تکنولوژی و فرآیندهای مربوط به آن، به مقاله فولاد سبز چیست؟ مراجعه فرمایید.