انواع شمش فولادی؛ تولید و کاربردهای آنها
از پر کاربردترین انواع شمش است. سبقه استفاده از شمش پیشینه‌ای چند هزار ساله دارد و میتوان گفت ایرانیان باستان به عبارتی دیگر هخامنشیان مبدع آن بوده اند.اگر بخواهیم تعریفی مناسب برای شمش فولادی بیان کنیم میتوان گفت :« حجمی از فلز که در فرآیند ریخته‌گری به شکل یک قالب مشخص تولید میشود تا حمل و نقل، ذخیره کردن و استفاده از فلز آسان‌تر اتفاق بیفتد.»همچنین شکل و شمایل شمش فولادی را میتوان به شمش طلا تشبیه کرد و شاید این بهترین تشبیه برای شمایل یک شمش فولادی باشد.تا به اینجا، تعریف و مفهوم کلی را درباره این نوع فلز بدست آوردیم و در ادامه به جزییات بیشتری درباره آن میپردازیم.صنعت فولاد نیازی مستقیم و مبرم به شمش فولادی برای تولیداتی همچون میلگرد، تیرآهن، ورق آهنی و… دارد. البته بهتر است که بدانید؛ این محصولات مستقیما از شمش فولادی ساخته نمیشود و تولیدات میانی همچون بیلت، بلوم و اسلب است که در ساخت انواع تولیداتس که ذکر شد، استفاده میشود.
فرآورده های میانی تولید شده از شمش فولادی چیست؟
- بیلت یا شمشه
- بلوم یا شمشال
- اسلب یا تختال
هر کدام از این فرآورده ها تعاریف و توضیحات خاص خود را دارند که در ادامه به آنها میپردازیم.
بیلت یا شمشه چیست؟
بیلت یکی از پرطرف‌دارترین تولیدات فرآورده نورد میانی فولاد است و با سطح مقطع دایره و مربع تولید میشود. همچنین بهتر است بدانید؛ اصطلاح علمی آن که در سراسر دنیا به این نام معرفی میشود CCM است. به عبارتی دیگر میتوان گفت :«اگر شمش به طور مستقیم از تولید ccm به مصرف نورد برسد به آن شمش ccm یا بیلت گفته مى شود».
کاربرد بیلت
طول بلندتر بیلت نسبت به شمش فولادی سبب شده است تا از بیلت در تولید میلگرد، مفتول و تسمه استفاده شود. سطح بیلت عرضی کمتر از ۱۵ سانتی‌متر دارد. بیلت در گروه sp3 و sp5 تولید میشود.
تفاوت بلیت sp3 و sp5
- بیلت sp3 انعطاف‌پذیری بالاتری نسبت به بیلت sp5 دارد
- بیلت sp5 نسبت به بیلت sp3 استحکام بیشتری دارد
بلوم یا شمشال چیست؟
بلوم به نوعی بیلت با طول بلندترگفته میشود که سطح مقطع بزرگتری نیز دارد. از بلوم برای تولید تیرآهن – ریل و سپری استفاده میشود. برای تولید بلوم گاهی از برش کناره اسلب استفاده می‌کنند.
اسلب چیست؟
اسلب محصول فولادی دیگری است که از شمش فولادی تولید میشود. اسلب سطح مقطع مستطیلی و طول ۴ تا ۱۲ متر دارد و از آن در ساخت ورق‌های فولادی و لوله درزدار استفاده میشود.
نکته مهم درباره تفاوت شمش، بیلت، بلوم و اسلب
زنجیره صنایع فولادی از سنگ آهن آغاز میشود و بسیاری از آلیاژ های تولیدی موجود در بازار فلزات بستگی به این ماده معدنی دارد. لذا سختی و قیمت فولاد رابطه مستقیم با سنگ‌آهن دارد. شمش اولین محصول تولید شده از سنگ آهن است. شمش محصول آجری شکلی است که از ریخته گری پیوسته تولید میشود. طول شمش بیشتر از ۲ متر بوده و به‌صورت فلز خالص تولید میگردد اما بیلت، بلوم و اسلب تولیدات میانی بوده یا به عبارتی دیگر از شمش فولادی تولید میشوند.حال شما با شمش فولادی و فرآورده های آن آشنا شده اید و میدانید که شمش انواع مختلفی دارد که با توجه به نوع آن، کاربرد آن نیز متفاوت خواهد بود. در جدول پایین اطلاعاتی کلی را درباره روند تولید و کاربرد های شمش فولادی بدست می‌آورید.
روش تولید شمش فولادی
شمش فولادی به دو روش کوره القایی یا کوره قوس الکتریکی تولید میشود. این دو روش تولید، هر یک مختصات خود را دارند که در ادامه به آن میپردازیم.
تولید شمش فولادی به روش کوره القایی
میدان مغناطیسی در این روش موجب ذوب قراضه‌ها میشود، یک سیم‌پیچ القایی که به دور کوره پیچیده شده است در هنگام وجود جریان الکتریسیته با فرکانس بالا میدان مغناطیسی ایجاد کرده و گرما تولید می‌کند. دمای بالا به داخل کوره منتقل شده و ذوب فلزات را موجب میشود.
مزایا و معایب کوره القایی
مزایا عبارت اند از :
- عملکرد راحت این کوره
- عدم ایجاد آلودگی صوتی
- راندمان حرارتی بسیار بالا
معایب عبارت اند از :
- نیاز به فرکانس بالای جریان الکتریکی، قیمت این کوره را بسیار زیاد کرده
- چون سطح فوقانی مذاب دارای تلاطم و بالای آن سرد است، امکان تولید سرباره نیست
حال با تولید شمش فولادی به روش کوره ذوب القایی آشنا شدید؛ در ادامه نیز به تولید آن به روش کوره به قوس الکتریکی میپردازیم.
تولید شمش فولادی با استفاده از کوره قوس الکتریکی
در این روش فولاد از ضایعات فولادی به دست می‌آید، ضایعات فولادی با جرثقیل داخل کوره گذاشته میشود. کوره قوس الکتریکی به شکل یک حمام بزرگ کم‌عمق است؛ زمانی که قراضه و آهک وارد کوره شد هم‌زمان با پایین آمدن الکترودها جریان الکتریکی برقرار میشود و این جریان الکتریکی موجب ذوب فلزات میشود. دمای الکترود حدود ۴۱۰۰ درجه سانتی‌گراد است و همین دمای بالا سبب ذوب فلزات میشود.
مزایا و معایب کوره قوس الکتریکی
مزایا عبارت اند از :
- فرآیند انعطاف پذیری است که میتوان انواع شمش فولادی را تولید کرد
- دمای فولاد مذاب تحت کنترل است
معایب عبارت اند از :
- کیفیت فولاد به مواد قراضه ربط دارد
- هزینه انرژی به دلیل استفاده از برق و مدت زمان بیشتر ذوب فولاد بسیار بالاست
- ناخالصی بیشتری وارد کوره میشود در نتیجه کیفیت فولاد کم میشود
شمش از مهمترین مقاطع فولادی میباشد که بر قیمت گذاری کالاهای دیگر تاثیر فراوانی دارد، مهمترین عواملی که بر قیمت شمش فولادی تاثیر گذار میباشند عبارت اند از :
- قیمت سنگ آهن
- قیمت جهانی نفت
- هزینه حمل و نقل
- قیمت ضایعات
- میزان عرضه و تقاضا
- نرخ ارز سازنده محصول
- بازار جهانی
شمش فولادی در بازار بورس خرید و فروش میگردد وجزء بهترین کالاها برای معاملات در بورس میباشد. همچنین شما میتوانید برای بررسی قیمت روز شمش فولادی به وبسایت شرکت اسپاد فولاد آسیا مراجعه کنید.
سخن پایانی
نیاز سالانه جهانی به فولاد و تولیدات هم‌گروه فولاد در حال افزایش است، در کشور ما نیز توجه به این تولیدات افزایش پیدا کرده است. تبدیل شمش فولادی به محصولات نهایی، امروزه در بسیاری از کارخانه‌ها رواج پیدا کرده است؛ اما تولید هر محصول نهایی با کیفیت نیازمند فرآورده‌های میانی تولید فولاد است، از آنجا که شرکت‌های مختلفی شمش فولادی تولید می‌کنند محصولات با استانداردهای مختلفی در بازار وجود دارد، برای ما بنویسید کدام شرکت فولادی تولید بلوم، بیلت و تولید اسلب بهتر و با استاندارد بهتری دارد.